Assyrische kerkdienst Mechelen

Zijweg naar Hassana Oost-Turkije

Leeuwenjacht - Fragment van een Oud-Assyrisch muurpaneel

Een Assyrisch meisje uit Mechelen zwanger van haar Marokkaanse vriend. De directie van haar school probeert te bemiddelen. De vader en de broer van het meisje gaan door het lint en pakken de schooldirectie hardhandig aan. De media kloppen het incident op. 

De Mechelse Assyrische gemeenschap voelt zich in de hoek gedrongen waar de klappen vallen. 'We worden te kijk gesteld als een achterlijk en gewelddadig volkje, terwijl we enkel onze christelijke waarden willen behouden en ons proberen aan te passen.' 

Israel Sagman, Mechelse Assyriër en student theologie, lucht zijn hart. Het verhaal hieronder is zijn versie van de feiten. Een persoonlijke reactie op het incident.  
 

Een Assyrisch meisje dat zwanger is voor het huwelijk – dat is onaanvaardbaar in onze gemeenschap. Wie opgegroeid is in een individualistische maatschappij zoals de West-Europese, denkt dat het enige slachtoffer het meisje is. Maar is dit wel helemaal correct? Ik kan me inbeelden dat het leven van het meisje nu overhoop is gehaald, en dat ze nu zwaar lijdt omdat ze niet meer bij haar ouders is die kwaad zijn op haar. Nog erger is dat, nu ze in verwachting is en hulp en liefde nodig heeft, iedereen die haar liefhad en die zij liefhad, haar de rug heeft toegekeerd. Ik begrijp volkomen dat het meisje nu in een dieptepunt zit, want zij is tenslotte degene die gekwetst en weerloos is, en ik begrijp diegenen die haar als slachtoffer zien echt wel. Maar het  verhaal heeft een culturele context. En een Mechelse keerzijde.

Het geloof dat ons bindt

Maatschappelijke welvaart en het vertrouwen in de wetenschap hebben de West-Europese cultuur de laatste eeuw sterk veranderd. Die culturele verandering heeft in West-Europa ook geleid tot individualisering, waarbij het ik centraal staat, en dit tegenover het collectivisme, waar het wij en het groepsgevoel centraal staan. Als we de individualistische en collectivistische maatschappijen op wereldschaal vergelijken, blijkt toch dat de meerderheid eerder collectivistisch is. Alleen in industrielanden met grote materiële welvaart, zoals West-Europa en de VS, leeft de bevolking in een individualistische maatschappij, terwijl Azië, Afrika en een groot deel van Latijns-Amerika eerder in een collectivistische cultuur leven.

Wij, de Assyrisch-Chaldese gemeenschap, leven in een collectivistische cultuur waarin iedereen dezelfde godsdienst heeft. Wij zijn overtuigde christenen. Dat betekent niet dat we perfecte christenen zijn, maar we geloven wel met z'n allen in Christus en de bijbelse boodschap zegt dat je wordt gered door je geloof. Je geloof omzetten in de praktijk, het voorbeeld van Christus volgen, en zo leven dat wat je zegt overeenstemt met wat je doet, dat is bij velen niet helemaal in orde. En dat beseffen ook wij goed genoeg.

Een mooie waarde die wij als Assyriërs-Chaldeeërs tot op heden hebben behouden, is de samenhorigheid. We zijn één grote gemeenschap, waarin elkeen de meeste anderen kent of leert kennen door eigen contacten en door contacten die familieleden hebben gelegd. Daarom zijn er bij een Assyrisch huwelijksfeest meer dan duizend mensen aanwezig, omdat iedereen zijn kennissen, vrienden, familie er bij wil hebben. Ik denk ook dat ons geloof ons nog meer samenhoudt dan onze Aramese taal en onze cultuur. Als iemand van ons toch trouwt met iemand van een andere religie - we hebben vooral te maken met de islam - en die religie overneemt, dan werd en wordt die persoon uit onze gemeenschap gestoten. Verloochenen van je geloof betekent voor ons verloochenen van je volksidentiteit.

Onze Assyrisch-Chaldese of Aramese cultuur is sterk gebonden aan de bijbel. Geloof en huwelijk zijn voor ons heel belangrijke waarden en een van de gevoeligste punten is de seksualiteit, die volgens de bijbelse boodschap enkel binnen het huwelijk hoort. Het is niet omdat de maatschappij veranderd is, dat de aloude waarden en normen verdwijnen. Dat is de algemene gedachtegang van de Assyrisch-Chaldese gemeenschap. 

De keerzijde van het verhaal

Ik vertel nu een doodgewone voorgeschiedenis. Een vader en moeder hebben hun dochter al 17 jaar opgevoed, en ze stonden altijd voor haar klaar. De moeder heeft haar 9 maanden gedragen in haar buik, en na de geboorte heeft ze nog vele maanden slapeloze nachten meegemaakt om het kind te voeden en schoon te maken. Als dat geen liefde is, wat is het dan wel? Voor beide ouders was het een vreugde dit kind te krijgen, een godsgeschenk! Het meisje groeit op, in de leer bij haar ouders, maar ook via het gewone onderwijs. Ze leert de bijbelse waarden kennen, en ze weet waarom haar ouders zoveel belang hechten aan die basiswaarden van de gelovige Assyrische-Chaldese gemeenschap waarin ze leeft. 

Het gezin van het meisje verneemt op een dag via de medische dienst van de school dat ze zwanger is. Zware schok voor de vader, ongeloof. De vader rent naar de school van zijn dochter, maar die is inmiddels door de politie naar een opvanghuis gebracht, omdat men naar verluidt vreesde voor haar leven. Dat vat de vader op als een grove belediging. Alsof hij zelf verantwoordelijk zou zijn, alsof hij had gewild dat zijn grootste nachtmerrie zou gebeuren. Een simpele vergelijking kan duidelijk maken hoe erg dit is: stel je voor dat iemand van wie je zielsveel houdt, plots vermoord wordt. Hoe diep zou dat je niet treffen? De vader en de broer van het meisje zijn razend; ze pakken de directeur en zijn medewerkster heel hardhandig aan. Dat had niet mogen gebeuren, maar het valt niet te loochenen: het is gebeurd.  

Ik beweer niet dat de ouders helemaal onschuldig zijn. Hadden ze nog meer tijd besteed aan het onderwijs van hun kind, hadden ze haar niet zo’n vrijheid gegeven, dan was ze niet zo losbandig geweest en was dit alles waarschijnlijk niet gebeurd. Het is beter een klets rond je oren te krijgen van je ouders dan die later van de buitenwereld te krijgen! Een kind mag je vrijheid geven, maar het niet zijn vrije gang laten gaan. De wereld is voor een kind als een wildernis: je kan er overal in, maar het zit er vol valkuilen. Vrijheid is goed als er ook grenzen en beperkingen zijn. Een kind dat pas vast voedsel krijgt, geef je toch ook niet meteen een stuk biefstuk of een pintje? 

Blijvend litteken

In de tv-reportage over het incident in het VRT-programma Koppen van 05.12.2006 beweert de directeur het leven van dat meisje gered te hebben. ‘We hebben hier een moord verijdeld,’ zo liet hij telefonisch weten. Maar is dat wel zo? Het is niet de eerste keer dat een Assyrisch meisje achter iemand van een andere religie loopt, en tot nu toe hebben we hier nog geen moord meegemaakt in dat verband. Ik weet dat de vader van het meisje een overtuigde christen is, en hij weet dat moord niet bij een christelijk leven hoort. Wij zijn erg gesteld op onze eer, omdat die sterk gebonden is aan de bijbel. Is een goede naam hebben of ernaar streven dan slecht? Is het slecht dat je het beste voor je kinderen wil, en ze juist daarom een strenge opvoeding geeft, zodat ze niet op de verkeerde pad raken?

De directeur vereenzelvigt ons hier onterecht met de Turken en hun eerwraak. Wij zijn geen Turken of Assyrische Turken, we zijn Assyriers afkomstig van Turkije, maar we zijn nooit Turken geweest. Een schooldirecteur die al zo lang intens bezig is met multiculturele projecten en zo lang contacten heeft met Assyriers moet dat toch weten. Hoe kan je nu verwachten dat een vader zijn dochter gaat vermoorden, als je weet dat het diepchristelijke mensen zijn? Hier maakt de directeur echt een verkeerde inschatting. Met het gekende gevolg: de overdreven reactie van de beledigde vader. Die heeft al zoveel te verwerken gekregen, en nu krijgt hij als het ware nog een extra litteken op zijn gezicht gekerfd. 

Op de website van Koppen werd de directeur als volgt geciteerd: ‘Als tijdens de les godsdienst een meisje durft te zeggen dat ze verliefd is op iemand, krijgt ze meteen een bericht van haar broer dat ze een hoer is.’ Hoe kun je in godsnaam zoiets zeggen? Welke broer gaat zijn zus een hoer noemen, als ze beweert dat ze van iemand houdt? De directeur beweert hier dus dat onze cultuur helemaal geen mogelijkheden schept voor de vrouwen. Allemaal uitgehuwelijkt worden? Zelf niets te kiezen hebben? Dat klopt niet! De meeste Assyrische meisjes in Mechelen kiezen zelf hun partner en degenen die verder willen studeren, doen dit ook.

Door al die media-aandacht rond het incident is onze gemeenschap nu wel voor heel België te kijk gesteld als een gewelddadig en achterlijk volkje, terwijl we dat helemaal niet zijn. Mensen die ons kennen, kunnen getuigen dat we vredelievende mensen zijn die zo weinig mogelijk problemen willen en zich zo goed mogelijk proberen aan te passen, zonder ons geloof en onze waarden te verliezen.

Dit alles betekent niet dat de ouders van het meisje onschuldig zijn of goed gehandeld hebben door de directeur te slaan. Die heeft rake klappen gekregen, en dat valt niet goed te praten, maar bij de vader is een wonde geslagen die nog jaren zal blijven. Als er niet zo’n heisa was ontstaan, zou de familie nog de kans hebben gekregen het gezinsdrama in alle stilte op te lossen. En wellicht was het na een bepaalde tijd tussen de ouders en de dochter zelfs tot vergiffenis en verzoening gekomen. Zoals het hoort. Maar nu is het incident in heel België bekend geraakt, en het meisje is ergens ‘veilig’ ondergebracht, terwijl onze gemeenschap voor dergelijke drama’s altijd interne bemiddelaars, onze familiehoofden, heeft gehad. Er is hier door buitenstaanders olie op het vuur gegoten en die ongelukkige aanpak kan er zelfs toe leiden dat haar uitsluiting, door mensen die om haar geven en om wie zij het meest gaf, haar leven wordt. Is er nog een zwaardere straf mogelijk?

Schuld en boete

Wij zien naast de directeur ook de vader als slachtoffer. Het is de dochter die heeft gezondigd, en de vader die daarbij het zwaarst wordt getroffen. Het ongeluk dat zijn gezin overkomt, is openbaar gemaakt; hij wordt in onze ogen via de media aan de schandpaal gehangen. En alsof dat nog niet genoeg is, moet hij de schooldirectie zijn excuses aanbieden en wordt hij gerechtelijk vervolgd. Dat is misschien terecht naar de letter van de wet, maar nogmaals: kan zo'n rechtszaak echte verzoening brengen? Laten we het hopen.           

De echte schuldigen zijn de jongen en het meisje. Het meisje, omdat ze goed genoeg weet wie zij is, in welke cultuur ze leeft, in wie ze gelooft en welke waarden ze heeft meegekregen. Ze kende de gevolgen van haar onverantwoord gedrag en ze wist ook dat wie wind zaait, storm zal oogsten. En de Marokkaanse jongen? Ook hij had beter moeten weten. Hij wist heel goed dat het meisje een Assyrische is. Hij kent onze cultuur, zeker wat seksualiteit of de relatie met iemand van een andere religie betreft, en hij weet ook hoe belangrijk het huwelijk is. Hij heeft dat meisje haar leven vergald en haar hele familie in het ongeluk gestort. En dat hij nu zomaar verdwijnt, dat kan je toch enkel lafheid noemen. Hij is de grootste schuldige, iemand die zomaar dingen doet zonder zich iets aan te trekken van de gevolgen, iemand die zijn verantwoordelijkheid ontvlucht. Zo iemand heb je in geen enkele samenleving nodig.