Het zal je maar overkomen. Boegbeeld van de CD&V, pleitbezorger van normen en waarden, en dan net voor de nationale verkiezingen van 10 juni 2007 gebrandmerkt worden als negationist. Als politicus die zich niet wil uitspreken over de Armeense genocide van 1915 in Ottomaans Turkije. Het overkwam Yves Leterme.

Yves Leterme & Ergün Top

Leterme kreeg de pers over zich heen. Hij werd woensdag 6 juni in het Vlaams parlement geïnterpelleerd over zijn houding. Leterme verklaarde op een vraag van Karim Van Overmeire (Vlaams Belang) dat zijn uitspraken in de Turkse krant Zaman betrekking hadden op een wetsvoorstel dat de Franstalige liberalen van de MR in 2006 indienden in de Senaat. Dat wetsvoorstel wilde de ontkenning van de Armeense genocide strafbaar maken. Leterme wees erop dat minister van justitie Laurette Onkelinx (PS) zich toen namens de federale regering tegen dat voorstel uitsprak, omdat de genocide nog niet door een internationaal gerechtshof als dusdanig was gekwalificeerd. Leterme bevestigde in zijn antwoord bovendien dat hij de Armeense volkerenmoord absoluut niet in twijfel trok. 

Dat laatste kan zeker niet worden gezegd van Ergün Top (CD&V) en Selhattin Koçak (sp.a), beiden van Turkse origine. In het weekblad Tertio (4 oktober 2006) erkent Top dat er in 1915 vreselijke dingen zijn gebeurd met de Armeniërs in Turkije. Volgens hem was het echter meer ‘een verhaal van wraak en weerwraak’ en hij betreurt dat Armenië niet ingaat op het aanbod van Turkije om de archieven van beide landen volledig te openen voor een internationaal onderzoek over de omstreden kwestie. Koçak gaat nog een stuk verder. Volgens hem is het allemaal opgezet spel om Turkije te weren uit de EU en kan Europa zich maar beter bezighouden met ‘de genociden tijdens de kolonisatie van Amerika en Afrika’. Armeense genocide? Koçak weet wel beter: ‘In het noordoosten van Turkije, waar mijn familie vandaan komt, gelden de Armeniërs als grote boosdoeners. Zij hebben veel Turken vermoord tijdens de oorlog.’ Of hoe je met mutatio rerum de Armeense kwestie kunt begraven.  

Melkan Kucam

Beste Yves,
Beste partijgenoot,

Ik ben Melikan Kucam. Ik ben lid van de Assyrische gemeenschap in Mechelen. Mijn levensverhaal is beschreven in het boek Mechelen aan de Tigris van August Thiry.

Ik ben sinds 2000 lid van CD&V. Ik ben twee keer CD&V-kandidaat geweest voor de gemeenteraads-
verkiezingen en één keer voor de Europese. Ik ben ook actief binnen het ACW. We hebben elkaar trouwens ontmoet op een ACW-congres in Wilrijk.

Ongeveer 20 jaar geleden vluchtte mijn familie uit zuidoostelijk Turkije wegens pesterijen van moslims en vanwege de burgeroorlog tussen Turken en Koerden. Mijn volksgenoten, de Assyriërs, ook soms Chaldeeërs of Arameeërs genoemd, zijn samen met de Armeniërs en de oude Grieken de oorspronkelijke bewoners van Turkije. Of bent U vergeten dat de Turken van Mongolië en de Koerden van Perzië kwamen? Daarnaast waren de Assyriërs verspreid over heel Mesopotamië, het land tussen de Tigris en de Eufraat dat nu verdeeld is tussen Turkije, Irak, Iran en Syrië.

Bij het begin van de vorige eeuw  vormden de christenen in Turkije meer dan 40% van de bevolking ( 5 miljoen op 12 miljoen in totaal). Die christelijke bevolking is nu gereduceerd tot slechts 0,01% van de Turkse bevolking. Dat laatste cijfer kan iedereen die naar Turkije met vakantie gaat lezen in de reisbrochures.

Op de berg Djudi waar ik geboren ben, waren er voor de Eerste Wereldoorlog 38 christelijke dorpen en twee Koerdische dorpen. In 1918, na de Assyrisch-Armeense genocide, bleven er nog maar drie christelijke dorpen over. Eén daarvan was mijn dorp Hassana. Ook dat is nu verleden tijd: de laatste drie christelijke dorpen zijn er niet meer. Al onze dorpen zijn verwoest. We moesten wegvluchten tijdens de laatste decennia van de vorige eeuw en ons volk leeft nu verspreid in Europa, Amerika en Australië. Ook in uw streek wonen er Vlaamse Assyriërs.

Het moet lukken dat net U, het boegbeeld van de Vlaamse christelijke partij, nu in de Turkse krant Zaman verklaart wat de Turken al meer dan negentig jaar zeggen. U trekt de genocide op de Armeniërs en de Assyriërs in twijfel. U beweert dat experts het maar moeten uitzoeken. Maar geeft U die experts ook de kans om dat te doen? De Turken, blijkbaar uw vrienden, geven niemand de kans om erover te spreken. In Turkije word je hiervoor vermoord.

Ik heb persoonlijk met de laatste ooggetuigen van de genocide gesproken en ik heb in die onzalige periode veel familieleden verloren. Daarom vind ik uw uitspraak verschrikkelijk. Als U echt een staatsman wil worden, ga dan niet slijmen bij de Turken, want zij hebben bloed aan hun handen: eerst van de christenen en nu van de Koerden. Gebruik het gezonde Vlaamse boerenverstand: waar rook is, is er vuur. Ik zal dat bij gelegenheid ook zeggen tegen uw medewerker Ergün Top.

Melikan Kucam,
Zeer boze CD&V-er 


Leterme heeft het druk. Verkiezingen, interpellatie in het Vlaams parlement. Maar hij mailt terug, op 6 juni.  

Geachte heer,

Dank u voor uw bericht. De geschiedenis van uw familie en van uw volk is verschrikkelijk. Overigens ben ik niet helemaal onbekend met het lot dat de Assyriërs, Arameeërs en anderen ondergaan en waarmee ik begaan ben. Onlangs nog ontving een medewerker van mij een delegatie van de European Syriac Union.

De interpretatie die hier wordt gegeven van een interview in een Turkse krant doet mij pijn. Het was helemaal niet mijn bedoeling om de Armeense volkerenmoord in vraag te stellen. Eerder ging het om de precieze kwalificatie van genocide, die een juridische en strafrechtelijke betekenis heeft. Experts moeten uitwijzen of het in het geval van de Armeense volkerenmoord om een genocide in deze juridische betekenis ging. Deze vraag is van groot belang in de context van een mogelijke strafbaarstelling van de ontkenning van de Armeense genocide. Ik vind het daarom van het grootste belang dat Turkije alle medewerking verleent aan initiatieven die hierover meer duidelijkheid kunnen verschaffen.

Verder vind ik het noodzakelijk dat ook Turkije in het reine moet komen met zijn geschiedenis. Ook vanuit dit oogpunt zijn verdere werkzaamheden van experts en de volle medewerking van Turkije eraan, raadzaam.

Met vriendelijke groet,
Yves Leterme

Vriendelijke groeten in dank aanvaard. Leterme in het reine met zijn geweten. Nu Turkije nog. Als overwinnaar van de verkiezingen van 2007 en als regeringsleider in wording kan de heer Leterme – goed bestuur, normen en waarden – zijn degelijkheid weldra bewijzen. Voor de mensen, met name voor de anonieme slachtoffers van de Armeense genocide. Nog dit: Ergün Top werd niet verkozen voor de Senaat.