Yelda Salut in Mechelen

De muren van de woonkamer van het appartement in Mechelen zijn behangen met familiefoto’s. Op een paar foto’s is een jongere Yelda Salut te zien. Hij vertelt dat hij nu 75 jaar oud is, maar zijn echte geboortedatum kent hij niet. Op zijn identiteitskaart staat wel een datum, maar die is niet correct. Dat komt meer voor bij de Assyrische christenen uit Hassana. Ze werden vaak pas een tijd na hun geboorte officieel ingeschreven in het naburige Turkse stadje Silopi.

Herder op de vlucht

Op het salontafeltje ligt een fotoboek over de geboortestreek van Salut. ‘Hassana was een prachtig dorp’, zegt Salut. ‘Mijn familie had er veel land. Alles wat we nodig hadden, teelden we op onze eigen gronden. In Mechelen doen we dat nog steeds. In onze tuin hier hebben we paprika’s en tomaten, groenten die we veel gebruiken in onze traditionele keuken.’ Yelda was herder in Hassana, hij had vooral schapen en die waren een belangrijke bron van inkomsten. Hij toont een foto van een wever die een broek in de typische klederdracht van de streek maakt. ‘Er waren veel wevers in ons dorp. Ik verkocht ze de wol van mijn schapen en daarmee maakten zij kleren.’ Yelda bladert door het album en stopt bij een grote foto. Daarop staat hij samen met een paar andere prominente dorpsfiguren in het berglandschap van Hassana. De man links van Yelda woont ook in Mechelen. ‘Hij komt hier regelmatig over de vloer,’ zegt Yelda. ‘We praten dan over ons verleden in Hassana. Dat contact is heel belangrijk voor mij.’

Zestien jaar geleden emigreerde Yelda noodgedwongen uit Hassana. ‘De Koerdische PKK vocht in onze streek tegen het Turkse leger en wij kregen van de militairen twintig dagen om het dorp te verlaten. Er woonden daar toen nog 33 gezinnen en wij waren het laatste gezin dat uit Hassana vertrok.’ Yelda vluchtte eerst naar Istanbul. ‘Een kleinkind van mijn zus was in Nederland overleden. Mijn familie in Nederland  regelde voor mij een visum, zodat ik aanwezig kon zijn op de begrafenis. Zo ben ik in Europa beland. Het is pas nadien dat ik naar Mechelen ben verhuisd.” Voor andere dorpsbewoners verliep de reis minder vlot. Hassana was een afgelegen dorp en het was moeilijk om vervoer te vinden. ‘Je moest er ook het geld voor hebben’, vertelt Yelda. ‘Dat was voor vele mensen van Hassana een probleem. Sommigen zijn letterlijk te voet gevlucht en maanden onderweg geweest.’ Een aantal gezinnen uit Hassana hadden al eerder de reis naar Europa gemaakt. De bewoners die het langst waren gebleven, wilden na hun vertrek zo dicht mogelijk bij hun dorpsgenoten blijven. ‘Zo komt het dat de meeste Assyriërs uit Hassana nu in Mechelen wonen,’ zegt Yelda.

Veilig onder de Belgen

Yelda (midden) in Hassana

Wat ging er mis in Turkije volgens Yelda? ‘Hassana was christelijk, maar we waren omringd door islamitische dorpen. Dat was het grootste probleem.De Koerdische moslims ontvoerden onze dochters en vermoordden tientallen van mijn dorpsgenoten. Daar konden we niets aan doen, want de Turkse politie en de rechtbank waren ook islamitisch. Ze stonden nooit aan onze kant, ze liepen over ons heen,’ vertelt Yelda terwijl hij met zijn voeten op de grond stampt. In België zijn de christelijke Assyriërs uit Hassana verlost van dergelijke toestanden. Yelda legt uit. ‘In België is het grootste deel van de bevolking ook christelijk. We voelen ons hier veel veiliger. Ik ben zeer tevreden over België. Alles wat ik nodig heb, heb ik hier en met de Belgen hebben we geen problemen. Het OCMW gaf me dit appartement en een inkomen om van te leven. We hebben in Mechelen zelfs een begraafplaats voor onze mensen.’

Foto’s en herinneringen

Aan het leven in zijn geboortedorp heeft Yelda enkel herinneringen overgehouden. ‘Ik wilde Hassana niet verlaten. Ik had daar veel bezittingen, die ik allemaal moest verkopen, en daarom wachtte ik tot het laatste moment om te vluchten. Als mensen zich erover verbazen dat ik alles zo kon opgeven, zeg ik dat ik wel moest, dat het niet anders kon. En ik vind het nog altijd erg dat ik mijn ouders, die in Hassana gestorven zijn, daar heb moeten achterlaten.'

Yelda toont foto's van het huidige Hassana. Het Turkse leger heeft het  dorp afgesloten. Volgens Yelda zijn er ook mijnen gelegd en van het dorp is haast niets meer over, enkel ruïnes. Yelda is stil geworden. 'Vrienden en kennissen van mij zijn al een keer naar Hassana teruggereisd,' zegt hij uiteindelijk. 'Maar wat valt er nog te bezichtigen? Zo'n tocht is moeilijk en gevaarlijk door de aanwezigheid van het Turkse leger. Ik ben niet teruggegaan. We spreken er wel eens over , maar ik denk niet dat het er ooit nog van komt.' Hij klapt het fotoalbum dicht. 
 
Tekst en illustratie intro - Joeri Cludts